Kliniek Hidi in Ethiopië
Tineke van de Haar was in Barneveld zeven jaar verloskundige, toen ze tien jaar geleden naar Hidi in Ethiopië vertrok. De Barneveldse Krant heeft daar op 3 januari 2009 uitgebreid aandacht aan besteed. Samen met haar broer Jan van de Haar en zijn echtgenote Jacomijn van de Haar-van Engelenhoven kijken we er naar hoe dat verblijf van Tineke van betekenis was voor de gezondheidszorg in Hidi. En hoe deze regio verder tot bloei is gekomen.
Gerrit Schaap
MOEILIJKE START In de zomer van 2006 is Solagrow PLC opgericht, een pootgoedbedrijf dat Jan van de Haar (51), geboren aan de Hoofdweg 152 in Ederveen, waar hij de Calvijnschool bezocht, heeft opgezet in Hidi. Jan zegde in 2006 zijn baan als Hoofd Research van HZPC Holland BV een pootaardappelbedrijf op, waar hij vijftien jaar had gewerkt. Hij ging nu door als ondernemer in één van de armste landen ter wereld, Ethiopië.
Er was toen rond Hidi praktisch niets aan gezondheidszorg. Dat betekende ook een uitdaging voor zijn vrouw, verpleegkundige Jacomijn van de Haar- van Engelenhoven (53). Jacomijn, geboren in Ede aan de Waterloweg 44 bezocht de Stadhouder Willem III School. Zij heeft met haar man Jan vijf kinderen gekregen, waarvan één zoon, Jan jr. onlangs met zijn gezin, een eigen melkveebedrijf opzette in Hidi. Hun motivatie om naar Ethiopië te vertrekken was de bijbelse opdracht van Genesis: de aarde te bouwen en te bewaren. En wat de Heere Jezus als laatste opdracht achter liet: Ga, predik het Evangelie aan alle creaturen. Kort gezegd: het christen-zijn handen en voeten geven door het delen van de kennis en middelen die we hebben gekregen. Op een plaats waar de voedselvoorziening onvoldoende is en de gezondheidszorg op een laag pitje staat. Ook het geloof in boze geesten maakte veel mensen angstig. Dat was op en rond Hidi zeker het geval. De start was moeilijk. Na drie maanden brak Jan bij een auto ongeluk zijn nek en overleed hun zoon Evert.
ONDERVOEDING Jacomijn: ,,Kinderen waren bij onze komst hier veelal chronisch ondervoed. Kennis over goede voeding en hygiëne was gering. De moedersterfte bij bevallingen was 100 keer zo groot als in Nederland. De risico’s rond de thuisbevallingen waren groot: bevallingen die lang duurden, waarbij vrouwen veel bloed verloren en allerlei complicaties optraden. Vrouwen die daardoor incontinentie oplopen worden vaak verstoten door hun echtgenoten. Zij moeten dan een eenzaam en geïsoleerd bestaan ondergaan.
Het dichtstbijzijnde hospitaal ligt twee uur lopen bij Hidi vandaan. Daarom werden plannen gemaakt om een kliniekje op te zetten. Begin 2009 is haar schoonzus Tineke van de Haar als verpleeg- en verloskundige begonnen met het opzetten van de basisgezondheidszorg voor het personeel, hun familie en de bewoners van de dorpen in de omtrek van Hidi.
REGIONALE POLIKLINIEK Hidi ligt 50 km ten Zuiden van Addis Abeba. Jacomijn: ,,Er was tien jaar geleden in en rond Hidi praktisch niets aan gezondheidszorg. Dat betekende een uitdaging voor mij als verpleegkundige. De Hidi-kliniek is gebouwd op het terrein van Solagrow. Onze (schoon)zus Tineke heeft hier tot 2014 gewerkt en was een geweldige stimulans om de gezondheidszorg op poten te zetten. Zelf werkte ik aan de zijlijn mee, omdat toen mijn belangrijkste bezigheid was onze kinderen tussen de 7 en 16 jaar te helpen met home-scholing. Het laatste jaar van de middelbare school hebben zij in Nederland afgerond.
Het primaire doel, het opzetten van een kleine, regionale polikliniek, is inmiddels lang en breed door de inzet van Tineke en de Thuisfront commissie gerealiseerd. Veel Nederlandse vrijwilligers hebben eigenhandig aan de bouw van de kliniek en omliggende gebouwtjes bijgedragen. Ook uit Barneveld en omgeving! De gekregen ambulance van wijlen de heer G. Roordink uit Voorthuizen is ook van grote waarde.”
VERTROUWEN VAN ETHIOPIËRS In het begin deed Tineke vaak de bevallingen thuis in de hut. Nadat het kliniekgebouw klaar was werden de moeders uitgenodigd om in de kliniek te bevallen. Met succes, want in 2013 zagen al 197 borelingen in de kliniek het levenslicht, het afgelopen jaar liep dat op tot 235. Jacomijn: ,,De motivatie van de bevolking om in de kliniek te bevallen is groot vanwege de professionele zorg en aandacht die geboden wordt. Dat laten deze moeders en hun familie ons telkens weer weten. Tegelijkertijd bevalt de overgrote meerderheid toch thuis, enerzijds om niet de traditionele ‘vroedvrouwen’ te passeren en anderzijds, omdat het zwaar is om met weeën kilometers over donkere hobbelpaden te lopen. Voor deze laatste hobbel hopen we dat de nieuwe Maternal Waiting Home soelaas gaat bieden, dat aanstaande moeders de mogelijkheid biedt de laatste dagen voor de bevalling naast de kliniek te logeren.
Sinds mei 2014 geeft Jacomijn leiding aan het medische team van Clinic Hidi, dat in al deze jaren breed vertrouwen van de Ethiopiërs heeft verkregen. Zowel mannen als vrouwen maken gebruik van de kliniek, met allerlei soorten ziekten. Alle voorkomende infecties van ogen, oren, longontsteking etc., wonden die gehecht moeten worden, hondenbeten en brandwonden, maag- en darmproblemen en niet te vergeten vlektyfus, die hier vrij veel voor komt. Dit wordt hier meestal overgebracht middels de vlooien van een rat. Een ernstige ziekte, die gelukkig goed behandelbaar is. Nog altijd ontvangen we onmisbare steun vanuit Nederland.” Jacomijn: ,,Met de website van de Clinic (www.stichtinghidi.nl) willen wij Nederland op de hoogte te houden van de daadwerkelijke gezondheidszorg, die wij dagelijks aan mogen bieden aan onze Ethiopische buren: pleisterplaats Hidi.”
BASISGEZONDHEIDSZORG Het ervaren Ethiopische team van Clinic Hidi bestaat nu uit drie verloskundigen en drie verpleegkundigen. Daarnaast is er een medisch laborant, die in het laboratorium testen en bepalingen kan uitvoeren ter ondersteuning van de diagnoses. Verder heeft de kliniek een eigen apotheker, die aan de patiënten de medicaties verstrekt. Jacomijn is de manager van het team. Worku Alemayehu, verpleegkundig Health Officer, heeft de dagelijkse leiding. ,,Heel mooi om te zien is dat de kliniek draait op Ethiopische krachten. Regelmatig komen uit Nederland verloskundigen om onze verloskundigen te coachen. Het ondersteunend personeel bestaat uit: een receptionist, tuinman, ambulancechauffeur en twee schoonmakers.
Het team biedt basisgezondheidszorg. Concreet houdt dit in dat er dagelijks spreekuur wordt gehouden. Vooral op marktdagen zit de wachtkamer bomvol. Verder zijn zwangeren welkom voor hun zwangerschapscontroles en wordt er spoedeisende hulp geboden. Daarnaast houdt het personeel van de kliniek zich bezig met kraamvisite, voorlichting, interne training en allerhande verplichte administratie. En ze staan altijd klaar voor een bevalling!
Het middels echografie vooraf selecteren van risico-zwangeren (denk aan bijvoorbeeld meerlingzwangerschappen en aangeboren afwijkingen) is juist in dit land belangrijk om goede instructies te geven en bijtijds te verwijzen naar het ziekenhuis”, aldus Jacomijn.
VOORUITGANG Zij vervolgt: ,,Patiënten komen vanuit de hele omgeving naar de kliniek. Dat betekent vaak uren lopen om de gevraagde zorg te krijgen. Voor zwangeren is de zorg nagenoeg gratis. Voor consulten en medicatie wordt een kleine eigen bijdrage gevraagd. Nu is er gelukkig weer een goede samenwerking met overheid en het enige ziekenhuis in de omgeving.
Een van de hoofddoelen is om de mensen rondom Hidi bewustwording bij te brengen over voeding, gezondheid, ziekten, hygiëne, het stimuleren van scholing. Dat zal nog veel tijd nodig hebben. Toch zien we vooruitgang. De geboren baby’s waren de eerste jaren rond de 4-5 pond. Nu bijna allemaal 6 pond. Waarschijnlijk het resultaat van adviezen over de voeding en het opvolgen ervan. Er wordt inmiddels flink meer water gedronken dan de twee kopjes per dag van voorheen. We stimuleren borstvoeding en wijzen op de gevaren van het geven van koemelk. Er komen steeds meer mannen mee met hun vrouwen naar de zwangerschapscontrole, omdat ze de echo’s zo interessant vinden, maar ook omdat we het stimuleren.”
De kliniek heeft haar doel bereikt in het polikliniek zijn, het kunnen voorzien van eerste hulp,
de prenatale zorg en bevallingen, de wachtruimte voor zwangeren, waar ze kunnen verblijven tot de bevalling zich aandient. De aantallen spreken voor zich: rond de 10.000 patiënten per jaar. Inclusief tweeënhalf duizend zwangeren, waarvan dan uiteindelijk 10% in de kliniek bevalt.
GROENTEN In de loop van de tijd zorgde Clinic Hidi ook voor medische zorg op de andere farms van Solagrow en Cropgrow. Het bedrijf Cropgrow is gespecialiseerd in hoogwaardige zaden voor de teelt van groenten, waarvan ui, tomaat, kool, wortel, suikermais en rode biet de belangrijkste zijn.
Bron: Barneveldse Krant 2 februari 2019